Σε μερικές δεκαετίες θα περάσουμε το κατώφλι της Γης για να ζήσουμε σε άλλους πλανήτες. Αυτό το σενάριο ευελπιστούν να πραγματοποιηθεί Αμερικανοί, Ευρωπαίοι και φιλόδοξοι Κινέζοι. Η κούρσα για την εγκατάσταση των πρώτων κατοίκων στη Σελήνη μέχρι το 2030 έχει αρχίσει.
Η δημιουργία μιας σεληνιακής βάσης δεν είναι πρόσφατη ιδέα. Από τη δεκαετία του 1960 Ρώσοι και Αμερικανοί επιστήμονες υποστήριζαν ότι μπορούσαν να κατασκευάσουν μερικά κτίρια στην επιφάνεια του φεγγαριού για ερευνητικούς σκοπούς. Εκείνος που επανέφερε στο προσκήνιο τον αποικισμό της Σελήνης ήταν ο πρόεδρος Μπους σε ομιλία του στις 18 Ιανουαρίου του 2004. Απευθυνόμενος στους επικεφαλής της NASA σκιαγράφησε τα κυριότερα σημεία του αμερικανικού οράματος για το διάστημα: την κατασκευή ενός νέου διαστημικού οχήματος μέχρι το 2008, την εγκατάσταση μόνιμης βάσης στη Σελήνη μέχρι το 2020 και την πρώτη επανδρωμένη αποστολή στον Άρη έως το 2030.
Πού και πώς
Αν και 49 φορές μικρότερη από τη Γη, η Σελήνη δεν παύει να είναι αρκετά ευρύχωρη, γεμάτη πεδιάδες, κρατήρες και βουνά. Ποια θα ήταν η πιο κατάλληλη τοποθεσία για την κατασκευή μιας βάσης; Στο ερώτημα αυτό οι επιστήμονες απαντούν κατηγορηματικά: οι πόλοι. Το Clementine, ερευνητικό σκάφος της NASA, ανακάλυψε εκεί περίπου 500 εκατομμύρια τόνους νερό με τη μορφή πάγου. Η ποσότητα αυτή καλύπτει τις ανάγκες χιλιάδων κατοίκων για πολλά χρόνια. Επιπροσθέτως οι σεληνιακοί πόλοι "λούζονται" σχεδόν όλο το χρόνο από την ευεργετική ακτινοβολία του Ήλιου. Έτσι θα εξασφαλίζεται συνεχής τροφοδοσία της βάσης με ηλεκτρικό ρεύμα και ενέργεια μέσω ηλιακών συσσωρευτών. Σύμφωνα με τα σχέδια, η ολοκλήρωση της βάσης θα γίνει σε τρεις φάσεις. Αρχικά θα μεταφερθούν στην επιφάνεια του δορυφόρου μας ολιγομελείς ομάδες αστροναυτών, μικρά καταλύματα και ειδικός εξοπλισμός. Στη δεύτερη φάση οι αστροναύτες-μεταλλωρύχοι θα σκάψουν ένα ορυχείο κοντά στον Ισημερινό για την εξόρυξη σιδήρου, αλουμινίου, τιτάνιου, σιλικόνης και πυριτίου. Τέλος, τα υλικά θα μεταφερθούν στους πόλους όπου θα χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή των εγκαταστάσεων που θα φιλοξενήσουν τους πρώτους αποίκους.
Τα προβλήματα
Δε θα είναι όμως όλα ρόδινα. Οι πρώτοι άποικοι θα πρέπει να ξεπεράσουν μια σειρά από δυσκολίες. Οι απότομες μεταβολές της θερμοκρασίας -από τους 100°C με ηλιοφάνεια στους -150°C υπό σκιάν-, η κοσμική ακτινοβολία και η πτώση μικρών μετεωριτών θα κάνουν τη ζωή απρόβλεπτη, ενίοτε και επικίνδυνη. Γι' αυτό το λόγο ένα σχέδιο προβλέπει την υπόγεια κατασκευή των εγκαταστάσεων διαμονής. Ο ρηγόλιθος, η σεληνιακή σκόνη, θα καλύπτει σαν μαλακό πέπλο τους κοιτώνες και θα παρέχει επαρκή προστασία από τις επιβλαβείς ακτίνες και τους μετεωρίτες. Μια άλλη ιδέα είναι να χτιστούν γυάλινα τοιχώματα μέσα από τα οποία θα κυλάει το νερό, το οποίο θα φιλτράρει την ακτινοβολία όπως η γήινη ατμόσφαιρα. Παράλληλα διπλά γυάλινα τοιχώματα θα αντέχουν στην πρόσκρουση με τους μετεωρίτες, οι οποίοι έχουν μέγεθος λίγων εκατοστών. Το γυαλί θα κατασκευάζεται εύκολα επιτόπου με σιλικόνη ή πυρίτιο που προέρχεται από τα σεληνιακά πετρώματα. Ένας ακόμα λόγος ανησυχίας για τους κατοίκους της βάσης θα είναι οι σεισμοί. Σύμφωνα με στοιχεία που συνέλεξαν οι αποστολές Apollo τη δεκαετία του 1970, σε αρκετές περιοχές της Σελήνης εκδηλώνεται ασθενής σεισμική δραστηριότητα. Σε συνδυασμό με τη μικρή βαρύτητα -μόλις το 1/6 της γήινης- κάθε κτίριο κινδυνεύει να γκρεμιστεί. Ως εκ τούτου οι μηχανικοί υποστηρίζουν ότι όλες οι επιφανειακές κατασκευές θα πρέπει να έχουν κάποια στοιχειώδη θεμέλια ώστε να μείνουν ανέπαφες σ' έναν πιθανό σεισμό.
Τα οφέλη
Η χώρα ή οι χώρες που θα εγκαταστήσουν την πρώτη σεληνιακή βάση θα αποκτήσουν προβάδισμα στην εξερεύνηση του διαστήματος. Μεγάλα τηλεσκόπια θα παρατηρούν τα όρια του σύμπαντος, αφού η έλλειψη ατμόσφαιρας καθιστά τη Σελήνη ως το τέλειο παρατηρητήριο. Τις ίδιες δυνατότητες παρέχει και το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, όμως η συντήρησή του απαιτεί τεράστια χρηματικά ποσά και πολλές διαστημικές αποστολές. Επιπλέον το Hubble προσεγγίζει το όριο της ωφέλιμης ζωής του και οι επιστήμονες της NASA σκέφτονται σοβαρά να μην το επισκευάσουν, ειδικά μετά την καταστροφή του Columbia. Αντίθετα, ένα τηλεσκόπιο στην επιφάνεια της Σελήνης θα λειτουργεί για πολλά χρόνια και η συντήρησή του θα γίνεται από το μόνιμο προσωπικό της βάσης. Η Σελήνη θα μετατραπεί σταδιακά σε ορμητήριο για τα ταξίδια στον Άρη και σε άλλους πλανήτες. Η ταχύτητα διαφυγής είναι μόλις 2,4 χμ./ώρα, σε αντίθεση με τα 11,3 χμ./ώρα στη Γη, γεγονός που κάνει πανεύκολη την εκτόξευση οποιουδήποτε σκάφους. Μέσα σε λίγες δεκαετίες επανδρωμένα σκάφη και διαστημικές βολίδες θα εκτοξεύονται προς διάφορους πλανήτες και θα προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για το ηλιακό σύστημα και τους πιθανούς τόπους που φιλοξενούν ζωή.
Οι ανταγωνιστές
Στον αγώνα δρόμου για τη Σελήνη η NASA δεν τρέχει μόνη. Άλλοι δύο διαστημικοί αντίπαλοι προετοιμάζονται πυρετωδώς και απειλούν να της κλέψουν τα πρωτεία. Πρόκειται για την ESA, την Eυρωπαϊκή Yπηρεσία Διαστήματος, και την Κίνα, η οποία τον προηγούμενο χρόνο έστειλε στο διάστημα τον πρώτο "Ταϊκοναύτη". Η ESA με το πρόγραμμα Aurora στοχεύει στη μακροπρόθεσμη εξερεύνηση του ηλιακού συστήματος. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η δημιουργία μιας μικρής επιστημονικής βάσης στο φεγγάρι μέχρι το 2024. Πιο φιλόδοξοι εμφανίζονται οι Κινέζοι. Ο γενικός διευθυντής της Κινεζικής Διαστημικής Ένωσης δήλωσε το 2000 ότι η Κίνα θα έχει την πρώτη μόνιμη σεληνιακή βάση το 2020. Και όχι μόνο. Σύμφωνα με Κινέζους αξιωματούχους, η χώρα θα εγκαταστήσει στην επιφάνεια της Σελήνης μια σειρά φωτοβολταϊκών διατάξεων και θα στέλνει την παραγόμενη ενέργεια πίσω στη Γη με τη μορφή μικροκυματικής ακτινοβολίας. Στόχος των Κινέζων είναι η ενεργειακή αυτάρκεια της χώρας τους και η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Όλα δείχνουν ότι τριάντα πέντε χρόνια μετά την προσεδάφιση του Νιλ Άρμστρονγκ και τη λήξη του αγώνα μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης, η ξεχασμένη Σελήνη γίνεται και πάλι το μήλο της έριδος. Μόνο που αυτή τη φορά οι διεκδικητές της είναι περισσότεροι και πιο αποφασισμένοι.
Πού και πώς
Αν και 49 φορές μικρότερη από τη Γη, η Σελήνη δεν παύει να είναι αρκετά ευρύχωρη, γεμάτη πεδιάδες, κρατήρες και βουνά. Ποια θα ήταν η πιο κατάλληλη τοποθεσία για την κατασκευή μιας βάσης; Στο ερώτημα αυτό οι επιστήμονες απαντούν κατηγορηματικά: οι πόλοι. Το Clementine, ερευνητικό σκάφος της NASA, ανακάλυψε εκεί περίπου 500 εκατομμύρια τόνους νερό με τη μορφή πάγου. Η ποσότητα αυτή καλύπτει τις ανάγκες χιλιάδων κατοίκων για πολλά χρόνια. Επιπροσθέτως οι σεληνιακοί πόλοι "λούζονται" σχεδόν όλο το χρόνο από την ευεργετική ακτινοβολία του Ήλιου. Έτσι θα εξασφαλίζεται συνεχής τροφοδοσία της βάσης με ηλεκτρικό ρεύμα και ενέργεια μέσω ηλιακών συσσωρευτών. Σύμφωνα με τα σχέδια, η ολοκλήρωση της βάσης θα γίνει σε τρεις φάσεις. Αρχικά θα μεταφερθούν στην επιφάνεια του δορυφόρου μας ολιγομελείς ομάδες αστροναυτών, μικρά καταλύματα και ειδικός εξοπλισμός. Στη δεύτερη φάση οι αστροναύτες-μεταλλωρύχοι θα σκάψουν ένα ορυχείο κοντά στον Ισημερινό για την εξόρυξη σιδήρου, αλουμινίου, τιτάνιου, σιλικόνης και πυριτίου. Τέλος, τα υλικά θα μεταφερθούν στους πόλους όπου θα χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή των εγκαταστάσεων που θα φιλοξενήσουν τους πρώτους αποίκους.
Τα προβλήματα
Δε θα είναι όμως όλα ρόδινα. Οι πρώτοι άποικοι θα πρέπει να ξεπεράσουν μια σειρά από δυσκολίες. Οι απότομες μεταβολές της θερμοκρασίας -από τους 100°C με ηλιοφάνεια στους -150°C υπό σκιάν-, η κοσμική ακτινοβολία και η πτώση μικρών μετεωριτών θα κάνουν τη ζωή απρόβλεπτη, ενίοτε και επικίνδυνη. Γι' αυτό το λόγο ένα σχέδιο προβλέπει την υπόγεια κατασκευή των εγκαταστάσεων διαμονής. Ο ρηγόλιθος, η σεληνιακή σκόνη, θα καλύπτει σαν μαλακό πέπλο τους κοιτώνες και θα παρέχει επαρκή προστασία από τις επιβλαβείς ακτίνες και τους μετεωρίτες. Μια άλλη ιδέα είναι να χτιστούν γυάλινα τοιχώματα μέσα από τα οποία θα κυλάει το νερό, το οποίο θα φιλτράρει την ακτινοβολία όπως η γήινη ατμόσφαιρα. Παράλληλα διπλά γυάλινα τοιχώματα θα αντέχουν στην πρόσκρουση με τους μετεωρίτες, οι οποίοι έχουν μέγεθος λίγων εκατοστών. Το γυαλί θα κατασκευάζεται εύκολα επιτόπου με σιλικόνη ή πυρίτιο που προέρχεται από τα σεληνιακά πετρώματα. Ένας ακόμα λόγος ανησυχίας για τους κατοίκους της βάσης θα είναι οι σεισμοί. Σύμφωνα με στοιχεία που συνέλεξαν οι αποστολές Apollo τη δεκαετία του 1970, σε αρκετές περιοχές της Σελήνης εκδηλώνεται ασθενής σεισμική δραστηριότητα. Σε συνδυασμό με τη μικρή βαρύτητα -μόλις το 1/6 της γήινης- κάθε κτίριο κινδυνεύει να γκρεμιστεί. Ως εκ τούτου οι μηχανικοί υποστηρίζουν ότι όλες οι επιφανειακές κατασκευές θα πρέπει να έχουν κάποια στοιχειώδη θεμέλια ώστε να μείνουν ανέπαφες σ' έναν πιθανό σεισμό.
Τα οφέλη
Η χώρα ή οι χώρες που θα εγκαταστήσουν την πρώτη σεληνιακή βάση θα αποκτήσουν προβάδισμα στην εξερεύνηση του διαστήματος. Μεγάλα τηλεσκόπια θα παρατηρούν τα όρια του σύμπαντος, αφού η έλλειψη ατμόσφαιρας καθιστά τη Σελήνη ως το τέλειο παρατηρητήριο. Τις ίδιες δυνατότητες παρέχει και το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, όμως η συντήρησή του απαιτεί τεράστια χρηματικά ποσά και πολλές διαστημικές αποστολές. Επιπλέον το Hubble προσεγγίζει το όριο της ωφέλιμης ζωής του και οι επιστήμονες της NASA σκέφτονται σοβαρά να μην το επισκευάσουν, ειδικά μετά την καταστροφή του Columbia. Αντίθετα, ένα τηλεσκόπιο στην επιφάνεια της Σελήνης θα λειτουργεί για πολλά χρόνια και η συντήρησή του θα γίνεται από το μόνιμο προσωπικό της βάσης. Η Σελήνη θα μετατραπεί σταδιακά σε ορμητήριο για τα ταξίδια στον Άρη και σε άλλους πλανήτες. Η ταχύτητα διαφυγής είναι μόλις 2,4 χμ./ώρα, σε αντίθεση με τα 11,3 χμ./ώρα στη Γη, γεγονός που κάνει πανεύκολη την εκτόξευση οποιουδήποτε σκάφους. Μέσα σε λίγες δεκαετίες επανδρωμένα σκάφη και διαστημικές βολίδες θα εκτοξεύονται προς διάφορους πλανήτες και θα προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για το ηλιακό σύστημα και τους πιθανούς τόπους που φιλοξενούν ζωή.
Οι ανταγωνιστές
Στον αγώνα δρόμου για τη Σελήνη η NASA δεν τρέχει μόνη. Άλλοι δύο διαστημικοί αντίπαλοι προετοιμάζονται πυρετωδώς και απειλούν να της κλέψουν τα πρωτεία. Πρόκειται για την ESA, την Eυρωπαϊκή Yπηρεσία Διαστήματος, και την Κίνα, η οποία τον προηγούμενο χρόνο έστειλε στο διάστημα τον πρώτο "Ταϊκοναύτη". Η ESA με το πρόγραμμα Aurora στοχεύει στη μακροπρόθεσμη εξερεύνηση του ηλιακού συστήματος. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η δημιουργία μιας μικρής επιστημονικής βάσης στο φεγγάρι μέχρι το 2024. Πιο φιλόδοξοι εμφανίζονται οι Κινέζοι. Ο γενικός διευθυντής της Κινεζικής Διαστημικής Ένωσης δήλωσε το 2000 ότι η Κίνα θα έχει την πρώτη μόνιμη σεληνιακή βάση το 2020. Και όχι μόνο. Σύμφωνα με Κινέζους αξιωματούχους, η χώρα θα εγκαταστήσει στην επιφάνεια της Σελήνης μια σειρά φωτοβολταϊκών διατάξεων και θα στέλνει την παραγόμενη ενέργεια πίσω στη Γη με τη μορφή μικροκυματικής ακτινοβολίας. Στόχος των Κινέζων είναι η ενεργειακή αυτάρκεια της χώρας τους και η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Όλα δείχνουν ότι τριάντα πέντε χρόνια μετά την προσεδάφιση του Νιλ Άρμστρονγκ και τη λήξη του αγώνα μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης, η ξεχασμένη Σελήνη γίνεται και πάλι το μήλο της έριδος. Μόνο που αυτή τη φορά οι διεκδικητές της είναι περισσότεροι και πιο αποφασισμένοι.
.
Links:
***
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου